Υπάρχουν επιμέρους εθνικές Νοηματικές Γλώσσες. Ωστόσο, υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των Νοηματικών σε ότι αφορά στο οπτικοκινητικό υλικό υπόστρωμα, αλλά διαφοροποιούνται συγχρόνως σε μορφολογικό και εννοιολογικό επίπεδο.

Μέσω της Διεθνούς Νοηματικής Γλώσσας, πρόκειται για μία σχετικά απλοποιημένη γλώσσα η οποία στηρίζεται σε ένα διεθνές λεξιλόγιο (κυρίως της Αμερικανικής Νοηματικής Γλώσσας) και στην παντομίμα. Είναι κυρίως συμβολική και εικονιστική, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι η διεθνής Νοηματική Γλώσσα εξυπηρετεί περισσότερο απλές ανάγκες επικοινωνίας.

Πέραν της χρήσης των χεριών, ένα σημαντικό δομικό χαρακτηριστικό της ΕΝΓ είναι οι εκφράσεις του προσώπου, οι εκφράσεις στόματος, οι κινήσεις των ματιών, η θέση και η στάση του σώματος. Όλα αυτά, αποτελούν αναπόσπαστο εργαλείο της ολοκληρωμένης εκφοράς του λόγου.

Η διατύπωση του λόγου γίνεται μέσω των νοημάτων, του Δακτυλικού Αλφάβητου και της συμμετοχής του σώματος, όπως αναλυτικά εξηγήσαμε παραπάνω.

Όλες οι Νοηματικές Γλώσσες ανά τον κόσμο είναι ολοκληρωμένα γλωσσικά συστήματα, έχουν τους δικούς τους κανόνες Συντακτικού και Γραμματικής, όπως εξάλλου συμβαίνει και στις φθογγογλώσσες.

Τα Νοήματα, αν και αρχικά είχαν εικονιστική ρίζα, με την πάροδο των χρόνων έγιναν πιο συμβολικά και πιο αφηρημένα. Η διατύπωση των Νοημάτων είναι ένας συνδυασμός της χειρομορφής και της συμμετοχής του σώματος, η οποία καθορίζεται από τη λέξη ή την έννοια που θέλουμε να διατυπώσουμε.

Με τη χρήση της ΕΝΓ η επικοινωνία ενός ομιλούντος και ενός ατόμου περιορισμένης ακοής και ομιλίας καθίσταται πολύ εύκολη. Διευκολύνει και τις δύο πλευρές καθώς το άτομο περιορισμένης ακοής και ομιλίας μπορεί να εκφραστεί το ίδιο εύκολα και να κατανοεί τον συνομιλούντα χωρίς να χρειάζεται να περιορίζεται στη χειλεανάγνωση.

Το Ελληνικό Δακτυλικό Αλφάβητο χρησιμοποιείται κυρίως για την απόδοση των κύριων ονομάτων αλλά και τον δανεισμό από τις φθογγογλώσσες, λέξεων στις οποίες δεν υπάρχουν αντίστοιχα νοήματα.

Το εκπαιδευτικό κέντρο ΕΝΓ «ΚΡΑΤΥΛΟΣ» προσφέρει ολοκληρωμένα προγράμματα διδασκαλίας της ΕΝΓ και απευθύνεται σε όλους όσους επιθυμούν να τη μάθουν, ανεξαρτήτως αν είναι ακούοντες ή όχι. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια οι ακούοντες που ασχολούνται με τη Νοηματική, είτε για επαγγελματικούς λόγους είτε από ενδιαφέρον για τη γλώσσα, πολλαπλασιάζονται. Βασικό μέλημα των εκπαιδευτών είναι όχι μόνο να διδάξουν την ΕΝΓ αλλά και να μεταδώσουν τον τρόπο σκέψης και τη νοοτροπία των νοηματιστών.

Φοιτητές της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης που αναζητούν επιπλέον εφόδια και ικανοποιούν την επιθυμία τους για επιπλέον επιμόρφωση. Εργαζόμενοι ενήλικοι οι οποίοι ενδιαφέρονται για την εκμάθησή της, για περαιτέρω εξέλιξη στη σταδιοδρομία τους, π.χ. διερμηνείς, δημοσιογράφοι, κ.λπ. Παιδαγωγοί, νηπιαγωγοί και εκπαιδευτικοί μέσης εκπαίδευσης οι οποίοι χρειάζονται τη γνώση για να αντιμετωπίσουν με επιστημονικό τρόπο τη διδασκαλία κωφών και βαρήκοων στη μαθητική κοινότητα. Απόφοιτοι σχολών Υγείας όπως λογοθεραπευτές, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί οι οποίοι ενδιαφέρονται για την ολοκλήρωση της επαγγελματικής τους κατάρτισης. Σπουδαστές σχολών θεάτρου και χορού οι οποίοι επιθυμούν να τονώσουν την εκφραστικότητα και την κίνηση του σώματός τους Μεγάλη μέρος σπουδαστών επιλέγουν την εκμάθηση της ΕΝΓ όχι μόνο αποσκοπώντας στην εξειδίκευσή τους αλλά και στη διευκόλυνση της επικοινωνίας τους με ανθρώπους περιορισμένης ακοής και ομιλίας.

Η εκμάθηση της ΕΝΓ απαιτεί συνδυαστικές μεθόδους διδασκαλίας. Οι σπουδαστές μαθαίνουν συγκεκριμένους κανόνες και δομές της γλώσσας μέσα από τη διαδικασία της σχηματοποίησης, της απομνημόνευσης, της εξάσκησης σε ένα περιβάλλον αλληλεξάρτησης που επιτρέπει την ανάπτυξη της συμμετοχικής εκπαίδευσης.

Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι καθαρά επικοινωνιακές και αφορούν στην εκμάθηση και χρήση του δακτυλικού αλφαβήτου, την παρακολούθηση και αναπαραγωγή νοημάτων, τη διαδραστική διδασκαλία με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων όπως εικόνες ή βίντεο, τη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες, κ.ά.

Ο χρόνος ολοκλήρωσης εξαρτάται από το πρόγραμμα σπουδών που επιλέγει ο σπουδαστής καθώς διεξάγονται μαθήματα χειμερινά, θερινά, εντατικά και ιδιαίτερα με διαφορετική χρονική διάρκεια το καθένα.

Παράλληλα με τα τμήματα εκμάθησης της ΕΝΓ λειτουργούν και τμήματα Διερμηνέων. Το πρόγραμμα της διερμηνείας είναι διετές ενώ περιλαμβάνει επιπλέον και πρακτική εξάσκηση.

Η ΕΝΓ έχει καθιερωθεί και αναγνωριστεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο με τους νόμους 2328/1995, 2817/2000 και 3699/2008 ως η επίσημη γλώσσα ανθρώπων περιορισμένης ακοής και ομιλίας.

Τα τελευταία χρόνια σταδιακά αυξάνεται η αποδοχή και χρήση της ΕΝΓ στο εκπαιδευτικό σύστημα γι’αυτό και προκαλεί ολοένα και αυξανόμενο ενδιαφέρον η εκμάθησή της. Στην Ελλάδα πλέον λειτουργούν αρκετά Κέντρα Εκμάθησης της ΕΝΓ που αυξάνουν τον αριθμό των δευτερευόντων χρηστών της ΕΝΓ.

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ακουόντων νοηματιστών στην Ελλάδα που χρησιμοποιούν την ΕΝΓ, οι οποίοι τη μαθαίνουν ως δεύτερη ή τρίτη γλώσσα και εκείνοι που έρχονται σε επαφή με ανθρώπους περιορισμένης ακοής και ομιλίας στην καθημερινότητά τους. Ο ακριβής αριθμός των ακουόντων σπουδαστών της ΕΝΓ δεν είναι επισήμως γνωστός καθώς κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των ατόμων που φοιτούν στα κέντρα εκμάθησης.

Η καταγραφή των κανόνων και των νοημάτων της ΕΝΓ είναι μία δύσκολη διαδικασία καθώς τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι χειρονομικά στοιχεία, εκφράσεις προσώπου, κινήσεις και στάσεις του σώματος, κ.λπ. Η ίδια η μορφή και η φύση της ΕΝΓ καθιστά αδύνατη την αποτύπωσή της σε έντυπη μορφή και γι’αυτό δεν χρησιμοποιείται η γραφή. Ωστόσο για ανθρώπους περιορισμένης ακοής και ομιλίας χρησιμοποιείται συνήθως μία δίγλωσση μέθοδος διδασκαλίας, δηλαδή παράλληλη εκμάθηση και χρήση της ΕΝΓ και της ομιλουμένης Ελληνικής Γλώσσας σε ανάγνωση και γραφή.